در سال‌های اخیر با توجه به افزایش تورم، قیمت خانه هم رشد چشمگیری داشته است. این افزایش قیمت به رشد اجاره هم رسیده است. نگاه دقیق‌تر با توجه به آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد چطور مسکن در ایران به چنین سمت و سویی رفت. علاوه بر این خواهیم دید چند سال طول می‌کشد تا یک خانوار خانه بخرد.
متوسط درآمد خانوار چقدر است؟
در سال 1395 کل درآمد یک خانوار ایرانی به طور متوسط 31.7 میلیون تومان بود که تا سال 1400 به 112.4 میلیون تومان رسیده است؛ یعنی درآمد خانوار در این مدت 3.5 برابر شد. این در حالی است که متوسط قیمت یک متر مربع خانه در کشور در همین بازه از حدود 1.5 میلیون تومان به 11.8 میلیون تومان افزایش پیدا کرده یعنی قیمت خانه در کشور به طور متوسط 7.9 برابر شده است. این اتفاق و رشد قیمت‌ها از سال 1397 شروع شد. در سال 1401 نیز متوسط درآمد سالانه خانوار شهری به حدود 167 میلیون تومان رسید.
خانوار هر سال می‌تواند چند متر خانه بخرد؟
در سال 1395 هر خانوار با کل درآمدش می‌توانست 21.2 متر خانه بخرد، این عدد در سال 1396 به 22.8 متر رسید، اما پس از خروج آمریکا از برجام و مسایل مربوط به آن، روند نزولی در پیش گرفت تا جایی که در سال 1400 هر خانوار با کل درآمد سالش تنها می‌توانست 9.5 متر خانه بخرد.
البته اگر درآمد خانوار پس از کسر هزینه‌های زندگی را حساب کنیم، این عدد بسیار پایین‌تر می‌آید. این به معنای آن است که اگر قیمت‌ها در سال 1400 متوقف می‌شدند و همه چیز ثابت می‌ماند، حدود 47 سال طول می‌کشید تا خانوار بتواند یک خانه 80 متری بخرد. این در حالی است که در سال 1401 قیمت مسکن باز هم شاهد رشد بود.
نیم نگاهی به وضعیت مسکن در سال 1402
حالا با تثبیت نسبی دلار در چند ماهی که از سال 1402 گذشته، مسکن و خصوصا خرید آن دچار رکود شده است. این در حالی است که نسبت قیمت به اجاره مسکن در طول سال‌ها و با بالا رفتن دلار مدام بالاتر رفته است و به نظر می‌رسد حتی با توقف نسبی قیمت اسمی مسکن تا مدتی بازار اجاره مسکن متشنج باشد. تا جایی که نسبت قیمت به اجاره متعادل‌تر شود. البته در صورت شتاب گرفتن دوباره تورم این پدیده بلندمدت تر هم خواهد شد.
نمودار زیر زمان انتظار برای خرید خانه 80 متری را به شرط ثابت ماندن قیمت خانه نشان می‌دهد. طبق آمار سال‌های اخیر حدود نیم قرن طول می‌کشد تا خانوار بتواند یک خانه 80 متری را بخرد. البته به این شرط که قیمت‌ها ثابت بماند. به علاوه، قیمت مسکن در کلانشهرها بالاتر هم هست و زمان انتظار برای خرید در آنها بیشتر است.
