فایینشال تایمز در مقله ای با عنوان “هیچ امیدی به آینده نیست: ایران با فرار مغزها و افزایش مهاجرت مواجه است” به بررسی وضعیت آمار مهاجرت ایرانیان پرداخته است.
رصدخانه مهاجرت ایران (IMO) با اشاره به افزایش شدید درخواست‌های ایرانیان برای پناهندگی یا کار و ویزای دانشجویی در خارج از کشور در سال‌های اخیر، گفته است که ایران در حال گذراندن مرحله «مهاجرت دسته‌جمعی کنترل‌نشده» است.
طبق داده های OECD، این کشور بین سال های 2020 تا 2021 سریع ترین رشد جهان را در نرخ مهاجرت به کشورهای ثروتمند OECD تجربه کرد. ارقام از حدود 48000 در سال 2020 به 115000 در سال بعد افزایش یافت که بیانگر افزایش 141 درصدی است.
بر اساس تجزیه و تحلیل رصدخانه مهاجرت ایران از داده‌های کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، آژانس پناهندگان سازمان ملل، تعداد درخواست‌های جدید پناهندگی ایرانیان در سال 2022 نسبت به سال قبل 44 درصد دیگر افزایش یافته است. این در حالی است که بر اساس گزارش IMO، تعداد ایرانیان شاغل در خارج از کشور برای هشت سال متوالی افزایش یافته و از 49000 نفر در سال 2013 به 70000 نفر در سال 2021 رسیده است.
دلایل مهاجرت ایرانیان
نرخ تورم ایران در چهار سال گذشته بالای 40 درصد بوده است زیرا اقتصاد از مجازات تحریم‌های تحت رهبری آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای تهران ضربه خورده است.
ادامه تنش‌های ژئوپلیتیکی بین تهران و رقبای آن و ترس از اینکه ایران – که از گروه‌های ضد اسرائیلی و ضد آمریکایی در منطقه حمایت می‌کند – در صورت تشدید جنگ در غزه، ممکن است به یک درگیری گسترده‌تر کشیده شود، نیز عوامل مهم دیگر هستند.
مقصد مهاجران ایرانی
مهاجران ایرانی به طور سنتی به سمت آمریکا، استرالیا، کانادا و اروپا می روند. اما توسعه مستمر در سراسر خلیج فارس، کشورهای عربی مانند امارات، قطر و عمان را برای کسانی که جویای کار هستند جذاب می کند و به گفته IMO، ترکیه نیز در سال های اخیر به یک مقصد مطلوب تبدیل شده است.
مهاجران ایرانی از کدام قشر هستند؟
کسانی که ایران را ترک می کنند شامل ورزشکاران حرفه ای، هنرمندان، کارگران ماهر و تکنسین های نخبه و همچنین تعداد زیادی از ایرانیان فقیرتر هستند که اغلب برای رسیدن به کشورهای غربی سفرهای خطرناکی را انجام می دهند.
بین آغاز سال 2018 تا مارس 2023، اتباع ایرانی بزرگترین گروهی را تشکیل دادند که پس از عبور از کانال مانش از سرزمین اصلی اروپا در قایق های کوچکی که توسط قاچاقچیان انسان اداره می شد، به بریتانیا رسیدند.
بر اساس گزارش رصدخانه مهاجرت دانشگاه آکسفورد، 18000 ایرانی از این گذرگاه عبور کردند که 21 درصد از کل است.
مهاجرت در میان کارکنان بهداشتی باعث نگرانی خاصی شده است. محمد شریفی مقدم، دبیرکل سازمان مردم نهاد خانه پرستار در تهران گفت: تعداد پرستارانی که سالانه از کشور خارج می شوند به 3000 نفر رسیده است، در حالی که که اکنون کل این بخش کمتر از 100000 نفر است.
او در اوایل این ماه گفت: “آنها به کشورهایی مانند آلمان نقل مکان می کنند که در آنجا به راحتی می توانند به جای 200 یورو در اینجا، 2500 یورو در ماه درآمد کسب کنند.” به گفته حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایران، طی دو سال گذشته، تقریباً 10 هزار پزشک برای دریافت گواهینامه‌های معتبر مورد نیاز کشورهای مقصد از پزشکان خارجی درخواست داده‌اند.
صنعت فناوری نیز موج مهاجرتی را تجربه می کند. یکی از مشاوران وزیر اقتصاد در سپتامبر گذشته گفت که 50 درصد استارت‌آپ‌های فناوری ایران برای راه‌اندازی در خارج از کشور درخواست داده‌اند.
بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه مهاجرت ایران ، گفت: طی سال‌های 2019 تا 2022، 2000 روادید استارت‌آپ برای کارآفرینان ایرانی در کانادا و انگلیس صادر شده است. نیما نامداری، تحلیلگر اقتصاد دیجیتال به فایننشال تایمز گفت: «تعدادی از متخصصان صنعت فناوری بر این باورند که ایران به دلیل چشم‌انداز اقتصادی ناپایدار، محیط پرریسکی برای یک استارت‌آپ است. «دیگران می‌خواهند در سطح پیشرفته دانش باقی بمانند، اما به دلیل توسعه نیافتگی فناوری و تحریم‌ها در اینجا عقب‌نشینی می‌کنند. نتیجه این است که، صرف نظر از انگیزه‌هایشان، همه آنجا را ترک می‌کنند و این اکوسیستم استارت آپی ایران را تخلیه می کند.»
مقامات این نگرانی ها را کم اهمیت جلوه داده اند. روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی رئیس‌جمهور ایران در این ماه گفت که داده‌های مهاجرت «اصلا نگران‌کننده» نیست. رئیس جمهور ابراهیم رئیسی اخیراً استدلال کرد که مهاجرت توسط پزشکان روندی است که می تواند “معکوس” شود و این اطمینان را داد که “شغل های شایسته” در انتظار کسانی است که بازگشته اند.
با این حال، IMO در گزارش سال 2021 خود در مورد چشم انداز مهاجرت ایران گفت که سیاست های دولت برای مدیریت مهاجرت و تشویق به بازگشت مهاجران “گیج کننده” است. بسیاری از کسانی که پشت سر مانده اند احساس می کنند که گزینه کمی جز پیوستن به مهاجرت خواهند داشت.
منبع: فایننشال تایمز