علیرضا زاکانی اظهارات ضدونقیضی درباره وضعیت نقدینگی در ابتدا و میان مناظره انتخابات ریاست جمهوری بیان کرده است. علیرضا زاکانی که در دور اول مناظره گفته بود افزایش نقدینگی مشکلی ندارد و حتی می تواند باعث رشد اقتصادی شود، در دوم دوم با فراموش کردن آنچه خودش دقایقی پیش گفته بود، با انتقاد از دولت روحانی به دلیل افزایش نقدینگی گفت که یکی از افتخارات دولت شهید رییسی کاهش رشد نقدینگی بوده است.
اما در این میان، این بخش از اظهارات زاکانی مورد تعجب اقتصاددانان قرار گرفت؛ تا جایی که برخی از اقتصاددانان نسبت به تعریف اشتباه از نقدینگی واکنش نشان دادند. زاکانی عنوان کرد: من معتقدم که اصل نقدینگی مفید است. مهم این است این نقدینگی سرگردان نشود و در جای خاص سرمایه گذاری شود. در چین نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی بیش از ۲۰۰ برابر است. میانگین دنیا ۱۴۰ برابر است. ایران ۷۵ درصد است، لذا نقدینگی به ذات بد نیست.
وضعیت نقدینگی در ایران چگونه است؟
محمدصادق الحسینی، اقتصاددان در فضای مجازی در واکنش به اظهارات زاکانی، کاندیدای دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری درباره نقدینگی، نوشت: آقای زاکانی کلا مفهوم نقدینگی و ربط آن به تولید ناخالص داخلی را درک نکرده! نقدینگی یک متغیر تجمیعیه، ولی تولید هر سال (GDP) یک متغیر یک‌ساله است.
وی متذکر شد: برای مقایسه باید نقدینگی با جمع GDPهای 30 سال اخیر مقایسه شود یا فقط در کشورهایی که در 30 سال گذشته رشدهای برابر داشتند مقایسه شود. وضع ما بسیار خرابه.
الحسینی در همین حال در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین گفت: آقای زاکانی اشتباه کلیدی‌ای که کردند، این بود که گفتند نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی در ایران کمتر از کشورهای توسعه‌یافته و کمتر از متوسط جهان است.
وی افزود: این مقایسه کلا اشتباه است. ایشان در صحبت‌های خود نتیجه گرفتند که نقدینگی ما کم است و در نتیجه، مشکل ما نقدینگی نیست. این مقایسه کلا غلط و نادرست است. چرا؟ به دلیل این‌که نقدینگی در یک اقتصاد، فقط در تولید کالا و خدمات در یک‌سال نمی‌چرخد. تولید ناخالص داخلی می‌شود تولید کالا و خدمات طی یک‌سال، بلکه نقدینگی در تولید کالاها و خدمات طی یک‌سال و در کلیه دارایی‌هایی است که در آن اقتصاد وجود دارد؛ چه دارایی‌های مالی و چه دارایی‌های غیرمالی مثل مسکن، طلا، بورس و… .
این اقتصاددان عنوان کرد: بر این اساس، اگر ما می‌خواهیم ببینیم نقدینگی در یک اقتصاد زیاد است یا کم است، باید نقدینگی را تقسیم بر تولید و دارایی‌ها در آن اقتصاد کنیم؛ یعنی ارزش کل دارایی‌ها در اقتصاد.
الحسینی تصریح کرد: اگر این کار را بکنیم، می‌بینیم در ایران نقدینگی نسبت به ارزش کل دارایی‌ها، بسیار بالاست؛ به نحوی که در آمریکا 156 تریلیون دلار حجم دارایی‌هاست که حجم نقدینگی نسبت به این دارایی‌ها، بسیار عدد کوچکی می‌شود، ولی در ایران، حجم کلیه دارایی‌های ما 2 تریلیون دلار است.
وی یادآور شد: تخمین‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که حجم دارایی‌ها 2 تریلیون دلار است. ما اگر به این شکل حساب کنیم، می‌بینیم که نقدینگی در اقتصاد ایران، خیلی هم بالا است.
حجم نقدینگی در ایران بسیار بالاست
این اقتصاددان در واکنش به صحبت‌های ضدونقیض زاکانی درباره نقدینگی، گفت: ایشان دانش اقتصادی ندارد و دنبال یاد گرفتن هم در این مدت نرفته است. اصلا متوجه نیست که چه درست و چه اشتباه است. در نتیجه خیلی نباید به این مسایل جدی پرداخت.
الحسینی افزود: اما موضوع اصلی این است که این ابهامی که راجع به نقدینگی نسبت به تولید ناخالص داخلی در اقتصاد ایران وجود دارد، باید حل شود. ما اگر می‌خواهیم ایران را مقایسه کنیم، یا باید نسبت به کل دارایی‌ها نقدینگی را مقایسه کنیم، یا ایران را نسبت به کشورهایی مقایسه کنیم که شبیه ایران هستند. اگر حتی به این شکل هم مقایسه کنیم، باز هم می‌بینیم نقدینگی در ایران بسیار بالاست.
وی عنوان کرد: ایران را نمی‌شود با آمریکا یا کشورهای توسعه‌یافته مقایسه کرد، زیرا حجم دارایی‌ها در اقتصاد آنها به شدت بالاست، در نتیجه نقدینگی بیشتری نیز نیاز دارند، ولی در اقتصاد ایران، حجم نقدینگی نسبت به دارایی‌ها به نحوی است که نقدینگی به شدت بالاست و حجم دارایی‌ها کم است، بنابراین این باعث تورم در اقتصاد ایران شده است.
این اقتصاددان تصریح کرد: اگر مفهومی را درست متوجه نشویم و فقط همین‌طوری به عنوان لق‌لقه زبان این حرف‌ها را تکرار کنیم، می‌شود اتفاقی که برای آقای زاکانی افتاده است. این ابهام را پیش از این هم افراد دیگری مطرح کرده بودند و متاسفانه برایشان درس نشده و یک حرف اشتباه را مداوم تکرار می‌کنند.