ترووست: بیژن نامدار زنگنه در نهمین کنگره راهبردی نفت و نیرو اظهار داشت: بنده سال‌ها در زمینه راهبردهای نفت و انرژی در کشور فکر کرده‌ام و اسناد مهمی در سال ۹۹ با مشارکت جمع کثیری ار مدیران و کارشناسان وزارت نفت تدوین و بخش‌هایی به تصویب شورای عالی انرژی رسید.این جمع بندی ۴۰ سال مدیریت در بخش نفت و انرژی کشور بوده است.
وی افزود: مطالب امروز بنده با فرض وجود شرایط تعاملی اقتصاد ایران و جهان مانند آنچه که در سال‌های ۶۸ تا ۷۴ و ۷۶ تا ۸۴ داشتیم، است. یعنی نبود تحریم‌های موثر و فراگیر بین المللی علیه ایران.
برای حرف بر پایه اندیشه ورزی گوش شنوا وجود دارد
وی افزود: برخی می گویند برای این حرف‌ها گوش شنوا وجود ندارد اما بنده بر این باورم هر حرفی بر اساس اندیشه ورزی و پاسخگویی منطقی و علمی باشد راه خود را باز می کند و تاثیرگذار است بنابراین با امید و تلاش زیاد بر مسیری که اعتقاد دارم پافشاری می کنم بنده اعتقاد دارم. اگر بر سر راه یک قطره هم مانع ایجاد شود آنقدر می چکد تا سنگ را سوراخ و عبور کند ما هم باید با وجود موانع ادامه دهیم.
وزیر پیشین نفت گفت: بنده راهبردهای بخش بالادست نفت و گاز، راهبرد پالایش نفت و گاز و میعانات، راهبرد بهینه سازی مصرف انرژی، راهبردهای پتروشیمی، راهبردها برای سازماندهی ساختار صنعت و گاز، راهبرد نوع و شرایط عمومی قراردادهای نفتی، توسعه فناوری در بخش نفت و انرژی را تبیین می کنم.
تا ۲۰۴۰ انرژی فسیلی نقش غالب را دارد
ایلنا در گزارشی نوشت: وی با اشاره به راهبردها برای صادرات بخش بالادست نفت و گاز گفت: در گزارش IEA گرچه عنوان شده تا ۲۰۴۰ انرژی‌های فسیلی نقش غالب را دارند اما واضح است که به لحاظ درصد روند رو به کاهش دارند. بنده امید دارم با تحولات رادیکال در حوزه انرژی قیمت انرژی کم می شود اکنون عربستان با ۲.۵ سنت تولید انرژی خورشیدی دارد و بنا دارد به ۱.۷ سنت برسد، در ایران زیر ۴ سنت می‌توان انرژی خورشیدی تولید کرد. آنچه مهم است، اینکه خلیج فارس از مهمترین مناطق نفتی جهان است که ۶۰ درصد کل ذخایر نفت جهان و ۴۰ درصد از کل ذخایر شناخته شده گاز جهان را دارا است و ایران سومین ذخایر نفت و دومین ذخایر گاز جهان را دارد. بنده معتقدم عصر نفت با پایان نفت به پایان نمی رسد همان گونه که عصر سنگ با پایان سنگ تمام نشد بلکه با توسعه تکنولوژی به پایان رسید.
تا ۳۰ آینده برای تولید نفت باید اجازه بگیریم
وی بیان داشت: از پیروزی انقلاب در ذهن ما اینگونه تداعی شده که باید نفت را برای آیندگان حفظ کنیم اما واقعیت اینکه در دنیا با سرعت تلاش می‌شود به تولید برسد و با وجود انرژی‌های تجدیدپذیر ما نمی‌توانیم و عاقلانه و اخلاقی نیست در برابر این تلاش بایستیم. در چنین شرایطی باید بدانیم زمان برای تولید نفت بسیار کوتاه است، اگر به روند کنونی تولید ادامه دهیم نزدیک ۱۰۰ سال نفت داریم ۲ برابر نفتی که از ابتدای تاریخ بشریت با همین ضریب بازیافت پایین نفت تولید می کنیم، همچنین برای ۲۷۰ سال هم ذخایر گازی داریم. معتقدم ظرف ۳۰ سال آینده برای تولید نفت باید از مراکزی اجازه بگیریم، یعنی اینگونه نیست که اجازه دهند هر کشوری هر میزان که خواست نفت و گاز تولید کند، کمااینکه اکنون بسیاری از کشورها را مجبور کرده اند میزان کربن تولیدی را کاهش دهند.
زنگنه ادامه داد: زمان ما کوتاه است بنابراین باید با سرعت نفت را تولید کنیم و به بالاترین ظرفیت ممکن برسیم.
تولید نفت در ایران ۷۲ دلار سود دارد
وی بیان داشت: حداکثر قیمت تمام‌شده هر بشکه نفت در ایران زیر ۸ دلار است و با ۲۰ درصد سود ارزی ۷۲ دلار سود باد آورده خواهیم داشت. در هیچ‌کالایی در دنیا به این شکل نیست و بعد از آن بابت سوددهی با فاصله بالا گاز قرار دارد، بنابراین اگر درست نگاه کنیم منابع عظیمی برای ما تولید می کند.
زنگنه گفت: ما ۱۵۰ میلیارد بشکه نفت باقیمانده داریم که می توانیم به تولید ۷ میلیون بشکه در روز برسیم، امریکا ۶۰ میلیارد بشکه نفت دارد اما ۱۲ میلیون بشکه تولید می کند.
وی با تاکید بر اینکه ما براحتی در مدت زمان ۵ تا ۶ سال می توانیم به ظرفیت تولید ۷ میلیون بشکه در روز برسیم، گفت؛ هیچ بخشی در اقتصاد ایران مثل نفت قابلیت جذب سرمایه و منابع خارجی را ندارد، برای افزایش ۳.۵ میلیون بشکه ظرفیت کمتر از ۷۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است. اگر روزی یک بشکه اضافه تولید شود در سال ۳۶۵ بشکه خواهد شد و از فروش آن ۲۵ هزار دلار درآمد کسب می‌شود در حالی که رقم سرمایه گذاری به ۲۰ هزار دلار هم نمی‌رسد.
وزیر پیشین نفت گفت: مسئله‌ای که ما در این مسیر داریم این است تکنولوژی و مدیریت است نه سرمایه، این تولید باید همراه با افزایش ضریب بازیافت باشد.
وی با بیان اینکه میادین مشترک باید در اولویت قرار گیرند، افزود: ما در تولید و صادرات نفت مشکلی نخواهیم داشت. چراکه برای افزایش صادرات هم مشکلی نخواهیم داشت هرچند آسان نیست.
زنگنه ادامه داد: موضوع بعدی استفاده درست از منابع حاصل از افزایش تولید است بنده معتقدم منابع عظیمی در کشور تولید می شود اگر از آنها درست استفاده شود به ازای هر دلار بیش از ۳ دلار تجهیز می شود.
امکان تولید ۱۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز در روز؛ تا ۵ سال آینده
وی افزود: تولید گاز ظرف ۵ تا ۶ سال می تواند به ۱۵۰۰ میلیون متر مکعب در روز برسد البته نباید اولویت در پارس جنوبی فراموش شود. پارس جنوبی علاوه بر سرمایه به تدبیر و تکنولوژی نیاز دارد چراکه همسایه هم تصمیم گرفته فعال‌تر در این میدان ورود کند.
زنگنه به حوزه پالایش اشاره و اظهار داشت: در این خصوص مطالعات زیادی انجام شده و سندی با عنوان تامین انرژی بخش حمل و نقل تا افق ۱۴۲۰ با تاکید بر بهینه سازی مصرف سوخت تهیه شده و در مهر ۹۹ منتشر شد. راهکارهای قیمتی برای بهینه سازی در نظر گرفته شد البته در چند سناریو نیز راهکار قیمتی مدنظر قرار گرفت.
۱۶۰ میلیون لیتر تولید بنزین؛ تا ۱۴۲۰
وی ادامه داد: بنده در نامه ای به پالایش و پخش در سال ۹۹ اهداف کمی را ابلاغ کردم، بر این اساس تا ۱۴۰۵ هدف تولید ۱۲۵ میلیون لیتر در ۱۴۱۰، ۱۳۰ میلیون لیتر و در ۱۴۲۰ به ۱۶۰ میلیون لیتر تولید بنزین برسیم.
وی با اشاره به موضوع بهینه سازی گفت: در سال ۹۶ نزدیک ۹.۲ میلیون بشکه معادل نفت خام هیدروکربور تولید کردیم که ۶ میلیون بشکه معادل نفت خام مصرف داخلی بوده است و اکنون بیشتر هم شده و هنوز مشکل ما ناترازی تولید و مصرف است. در سال ۹۲، ۲۸۰ میلیون متر مکعب گاز در پارس جنوبی تولید می شد و در پایان دولت دولت دوازدهم به ۷۰۰ میلیون متر مکعب رسبد یعنی دو و نیم برابر شد اکنون تراز مشکل دارد چون فقط تمرکز روی تولید است و برنامه ای برای مصرف نداریم. گرچه قیمت نادرست انرژی علائم غلطی به مصرف کننده می دهد، بنابراین نیاید اقدامات غیرقیمتی را برای کاهش مصرف فراموش کنیم.
تعریف ۳۱ میلیارد دلار طرح بهینه سازی
وی ادامه داد: ما در سال‌های گذشته در اجرای ماده ۱۲ رفع موانع تولید ۱۲ مصوبه را به‌تصویب رساندیم که موضوع همه بهینه سازی مصرف انرژی و طرح اقتصادی بوده و از منابع دولت استفاده نمی‌شد، مجموع این طرح ها ۳۱ میلیارد دلار بود که در سال‌های مختلف به تصویب شورای اقتصاد رسید و همه در حال عملیاتی شدن بود.
وی افزایش کارایی موتورخانه‌ها، جایگزینی ۱۷ هزار اتوبوس دیزلی با گازسوز، برق دار چاه های کشاورزی، توسعه حمل و نقل بار و مسافر با راه آهن، جایگزینی ۱۴۰ هزار تاکسی فرسوده با تاکسی تمام گازسوز، نوسازی ۶۵ هزار کامیون کشنده فرسوده بالای ۱۰ تن، تولید قوای محرکه کم‌مصرف در خودروهای داخلی، حمل و نقل مسافر با قطار برقی در تهران و کلانشهرها، جایگزینی ۸.۵ میلیون بخاری گازی با راندمان بالا، جایگزینی و نوسازی ناوگان حمل و نقل درون شهری، تولید و تبدیل ۲.۱ میلیون دستگاه خودرو به گازسوز و احداث جایگاه سی ان جی و سامانه سپهتن برای حمل و نقل جاده ای را از جمله برنامه‌ها برای بهینه سازی مصرف انرژی برشمرد و افزود: برای این برنامه‌ها ۸۸۲ میلیون دلار در نظر گرفته شد.
بهینه سازی غیرقیمتی شکست خورد!
زنگنه ادامه داد: برای پرداخت یارانه نقدی از محل درآمدهای حاصل از صادرات فرآورده و گاز طبیعی متوقف شد. چون مجلس با کار انقلابی شرکت پالایش و پخش و گاز را از بنگاه اقتصادی به ادارات کل تبدیل کرد و اعلام کرد تمام پول را به حساب خزانه واریز کنید و بودجه را از دولت دریافت کنند، عملا تمام طرح ها جز گازرسانی در نطفه خفه شد، که اگر اجرا می‌شد هم در محیط زیست و هم اشتغال صنعتی و رفاه مردم موثر بود یعنی بهینه سازی غیرقیمتی کاملا شکست خورد.
وی افزود: تصور می‌شد حل مشکل ناترازی بنزین باید در سیاست تامین خودرو دید ولی اکنون به این فکر رسیدند هم تولیدکنندگان فراورده و هم خودروسازان گرفتار سیاستهای غلط در کل اقتصاد و بخش تولید هستند؛ یا باید خودرو گران و بنزین ارزان و یا برعکس باشد. عده‌ای دنبال این هستند هم خودرو و هم بنزین گران باشد و این جواب نمی‌دهد، ما با سیاست غلط به اسم خودکفایی در تولید خودرو بدون تعامل و رقابت علاوه بر آسیب به مردم حجم عظیمی از منابع کشور را هدر می‌دهیم و به اقتصاد کشور لطمه می زنیم.
وزیر پیشین نفت با اشاره به موضوع پتروشیمی گفت: مزیت ما در این‌حوزه پتروشیمی‌های گازی است چون نمی توانیم گاز را براحتی صادر کنیم. البته این مزیت نسبت به پتروشیمی‌های با خوراک مایع مطلق نیست.
وی ادامه داد: ما سندی برای پتروشیمی تدوین کرده بودیم، تولید و سرمایه گذاری و محل اجرا و سرمایه گذار و مقدار و ارزش تولید و خوراک تعیین شده بود تا ۱۴۰۶ معادل ۲ میلیون بشکه در روز خوراک پتروشیمی ها در نظر گرفته شد بر اساس قیمت های پایه سال ۹۵ تولید پتروشیمی از ۱۱ میلیارد دلار در سال ۹۲ در سال ۱۴۰۰ به ۲۳ میلیارد دلار رسید.
وی افزود: با اتمام طرح های نیمه تمام و شروع چند ابرطرح در ۱۴۰۶ تولید پتروشیمی باید به رقم ۴۸ میلیارد دلار در سال برسد.
زنگنه بیان داشت: بنده هیچ دلیل اقتصادی و فنی قابل قبول برای الزام ساخت پالایشگاه برای جلوگیری از صادرات نفت خام درنیافته ام، در ۵۰ سال اخیر هیچ کشوری در حوزه پالایشی و پتروشیمی سرمایه گذاری نکرده زیرا توجیه اقتصادی کم است. اکنون ۵ درصد تخفیف خوراک به پالایشگاه‌ها می‌دهیم حال آنکه سود پالایشگاه‌ها از این عدد کمتر است، تنها در صورت صرف پول در بهسازی پالایشگاه‌ها قابل قبول است. البته در هر کشوری برای چند محصول خاص به لحاظ امنیت سیاسی طرح اجرا شود.
وی افزود: در سال ۸۲ در لایحه برنامه توسعه رابطه مالی دولت و شرکت نفت بر مبنای کارشناسی تنظیم شد و در مجلس هم تصویب شد که بعدها در مجلس توسط برخی نمایندگان حذف و کشور از یک خیر کثیر محروم شد.
رابطه مالی شرکت نفت و دولت مغشوش است
وی ادامه داد: رابطه مالی دولت و شرکت نفت مغشوش است، ۱۴.۵ درصد سهم نفت مشکل دارد ما پیشنهاد کردیم که سه پرداخت بهره مالکانه، مالیات و سود سهام به دولت پرداخت کند. ۱۵ سال بعد از ما این طرح را بن سلمان با موفقیت پیاده کرد و ارامکو را قیمت گذاری کرد. ما با این منابع نفت و گاز زیرزمینی که در هیچ صورت مالی منعکس نیست، اکنون شرکت نفت ما بالاترین بدهی را دارد، اما ارامکو ۳ هزار میلیارد دلار ارزش گذاری شد و اکنون ارزش این شرکت به ۵ هزار میلیارد دلار در بورس رسیده است و سودده ترین شرکت دنیا شد. ما با ارزش گذاری شرکت نفت از بالای ۲ هزار میلیارد دلار می توانیم شروع کنیم و هر ایرانی هم سهامدار شود.
آی پی سی هنوز کارایی دارد
وی با اشاره به موضوع قراردادهای نفتی نیز گفت: گرچه عمیقا به افزایش ظرفیت تولید نفت ایران و افزایش ضریب بازیافت تولید اعتقاد دارد اما نباید به ملی شدن صنعت نفت خدشه وارم. اما برخی بدنبال این هستند با ظاهر خیرخواهانه در اذهان ما تاثیر بگذارند و روش‌هایی برای قراردادها پیشنهاد کنند که به جایگاه شرکت نفت خدشه وارد کنند و به فسادهای بزرگی دامن بزنند. بنده نگرانم و باید تذکر دهیم که این اتفاق نیفتد.
زنگنه گفت: من معتقدم قراردادهای فعلی ما تا سال‌ها کفایت می‌کند و ما به نقطه‌ای نرسیدیم که نیاز باشد این روش تغییر کند.
مطالعه بیشتر: واکنش‌ها به جایگزینی نفت عربستان به جای نفت ایران
وی افزود: ایران مادر ماست و نمی‌توانیم این مادر را اگر رنج دارد؛ رها کنیم باید به آن رسیدگی کنیم باید از کشورمان با تمام وجود حفاظت کنیم و برای سربلندی آن تلاش کنیم.