یک روایت متفاوت برای فرار از کره شمالی

به نقل از کریستین ساینس مانیتور و ان کی نیوز، این فیلم که از روز ۲۳ اکتبر(اول آبان)در ایالات متحده اکران شده تلاش‌های کشیشی به نام “کیم سئونگئون” برای کمک به فراریان از کره شمالی و انتقال آنان به کره جنوبی از طریق چین و کشور‌های جنوب شرقی آسیا را به تصویر کشیده است. این مستند دو داستان اصلی را دنبال می‌کند نخست تلاش خانواده “روه” برای فرار و دیگری تلاش یک فراری در کره جنوبی برای نجات پسرش از کره شمالی.

این فیلم با روایتی بر اساس فیلم‌های واقعی و نه بازسازی شده، دریچه‌ای نادر به سوی زندگی ساکنان کره شمالی در دوره پیش از پاندمی کووید – ۱۹ را به بینندگان ارائه می‌کند و مصاحبه‌های صورت گرفته در فیلم با فراریان و کارشناسان مسائل کره شمالی تصویر وسیع تری را از واقعیات زندگی در کره شمالی در زمان زمامداری اعضای خاندان سلسله کیم ارائه داده است.

آن کشیش در قلب این مستند به عنوان یک شخصیت قهرمان به تصویر کشیده شده که به بیش از هزار فراری کمک کرده تا از طریق “راه آهن زیرزمینی” دلالان و فعالان از کره شمالی فرار کنند. راه آهن زیرزمینی توسط یک کلیسا در کره جنوبی تامین مالی می‌شود.

کیم به عنوان یک کشیش می‌گوید: “کتاب مقدس به ما می‌گوید باید به مردمی که در پایین‌ترین مناصب و جایگاه‌ها قرار دارند به گرسنگان و فقرا کمک کنیم. در حالی که دعا می‌کنم می‌روم تا آن افراد نیازمند را نجات دهم”.

این فیلم خطرات سفر فراریان را در همان ابتدا آشکار می‌سازد، زیرا کیم و یکی از دلالان اش در مورد بازداشت هفت فراری در شنیانگ در چین صحبت می‌کنند. کشیش توضیح می‌دهد که بزرگترین خطر برای فراریان در کره شمالی نیست بلکه در یکی از نقاط نظارتی فعال چینی است که در آن مقام‌های چینی به طور مداوم ساکنان را تحت نظر دارند و هویت آنان را در پست‌های بازرسی تایید می‌کنند. نظارت شدید در مرز چین و کره شمالی فرار را به طور فزاینده‌ای دشوار ساخته است. با این وجود، در فیلم نشان داده می‌شود که راه آهن زیرزمینی سازوکار‌های نظارتی خاص خود از جمله دوربین‌های مخفی در نزدیکی مرز را برای ردیابی اقدامات امنیتی در چین و کره شمالی دارد.

علاوه بر این در جریان عملیات کیم دوربین به آن سوی مرز می‌روند. افراد از طریق گوشی‌های تلفن همراه شان برای فیلمبرداری محتاطانه در داخل کره شمالی اقدام می‌کنند و سپس تراشه‌های حافظه را قاچاق می‌نمایند. این مستند انگیزه‌های شخصی کیم را برای تسهیل فرار فراریان از زمانی که به عنوان یک مبلغ جوان در چین در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد از دوره‌ای که کره شمالی با قحطی شدیدی دست و پنجه نرم می‌کرد آشکار می‌سازد.

کیم که در آن سوی رودخانه از کره شمالی مستقر بود می‌گوید چندین کودک بی خانمان کره شمالی را دیده بود و خواستار کمک به آنان برای فرار کردن بود. این کشیش از سال ۲۰۰۰ میلادی تاکنون بیش از هزار شهروند کره شمالی را فراری داده است. او هم چنین در طول اقامت خود در چین با همسر آینده اش “استر پارک” از فرماندهان سابق ارتش کره شمالی ملاقات کرد.

کیم به دنبال راه‌هایی برای آوردن پارک به کره جنوبی بود. در طول سالیان متمادی کیم شبکه‌ای از دلالان فعال در چین، لائوس، ویتنام و سایر کشور‌ها ایجاد کرد تا به فراریان فراری کمک کند. با این وجود، او کماکان مراقب این اپراتور‌های خصوصی است، زیرا آنان اصولا به فراریان اهمیتی نمی‌دهند. کیم در این مستند می‌گوید:”دلالان در نهایت به فراریان به مثابه انسان نگاه نمی‌کنند بلکه به آنان به عنوان پول نگاه می‌کنند”. یا این وجود، او می‌گوید هنوز به دلالان اش اعتماد دارد و می‌داند آنان افراد فراری را به مقام‌های حکومتی گزارش نمی‌دهند، زیرا می‌دانند با این کار به روابط خود با ماموریت کیم آسیب خواهند رساند.

در فیلم نشان داده می‌شود که شش فراری شبانه وارد یک جنگل بارانی در ویتنام می‌شوند. آنان برای جلوگیری از دیده شدن مراقب هستند که چراغ قوه شان را به سمت بالا نتابانند.

این مستند انگیزه‌های مالی دلالان را زمانی نشان می‌دهد که در یکی از سکانس‌ها یک دلال پس از هدایت خانواده روه و کیم در مسیری طولانی‌تر هنگام تلاش برای عبور از ویتنام به لائوس ظاهرا به شکلی عمدی پول بیش تری طلب می‌کند و برای این کار آنان به به سوی مسیری اشتباه هدایت می‌کند. سفر خانواده روه از چین به کره جنوبی از طریق ویتنام، لائوس و تایلند پایه و اساس تمرکز بیش‌تر مستند بر روی فیلم‌های شخصی از فرار فراریان است.

این فیلم پنج عضو خانواده را دنبال می‌کند که برای اجتناب از فرستاده شدن به اردوگاه‌های “تعلیم مجدد ایدئولوژیک” وارد چین می‌شوند. فراریان هنگام عبور از کوه‌های چانگ بای با یک کشاورز چینی روبرو می‌شوند او به آنان کمک می‌کند تا یک پیام ویدیویی ضبط کنند و با کشیش کیم در تماس باشند. کیم و یک دلال پس از رشوه دادن به یک افسر پلیس ترتیبی می‌دهند که خانواده از شنیانگ به چینگدائو با استفاده از خودروی پلیس انتقال یابند. آنان در آنجا ابتدا به مرز با ویتنام سفر می‌کنند جایی که با کیم پیش از رفتن به لائوس و سپس به شکلی امن در تایلند ملاقات می‌کنند. همان طور که کیم به اعضای خانواده توضیح داد ویتنام دارای حکومتی کمونیستی است و لائوس نیز از نظر سیاسی به کره شمالی نزدیک است و این امکان وجود داشت که آنان را برخلاف دولت تایلند به پیونگ یانگ بازگردانند. در طول فیلم شکاف‌های نسلی خانواده روه در دیدگاه‌های آنان نسبت به کره شمالی مشهود است.

کودکان خردسال خانواده متقاعد شده اند که کیم جونگ اون “بزرگترین فرد جهان” است، اما والدین آنان دنیای بیرون را در مقایسه با درون کره شمالی یک “رویا” می‌دانند. با این وجود، مادربزرگ حمایت قاطع خود را از رهبری کیم جونگ اون ابراز می‌کند و می‌گوید که اگر نظارت فزاینده دولت بر خانواده اش نبود ترجیح می‌داد در کره شمالی باقی بماند. او می‌گوید: “همیشه احساس می‌کردم اگر وضعیت کشورم بهتر باشد همه آرزوهایم برآورده می‌شوند. بنابراین، ما باید واقعا سخت تلاش کنیم تا کیم جونگ اون را حتی کمی خوشحال کنیم”.

با این وجود، هفت ماه بعد زمانی که خانواده پس از یک برنامه ادغام مجدد زندگی جدیدی را در جامعه کره جنوبی آغاز می‌کنند دیدگاه مادربزرگ کاملا تغییر کرده و او از زودتر فرار نکردن از کره شمالی اظهار پشیمانی می‌کند.

“مادلین گاوین” کارگردان مستند در تماسی ویدئویی به “کریستین ساینس مانیتور” می‌گوید: “وقتی تماشاگران مادربزرگ را در حال عبور از جنگل می‌بینند نمی‌توانند باور کنند او می‌تواند این کار را انجام دهد. زندگی او مملو از استقامت بوده است”.

فرزندان خردسال خانواده روه در یک خانه امن در ویتنام طعم غذا‌های خارجی را می‌چشند. البته تمام افراد در این مستند به چنین پایان خوشی دست نمی‌یابند.

این مستند هم چین “لی سویئون” فراری و فعال انجمن زنان “کره جدید” را دنبال می‌کند که در تلاش است با کمک کشیش کیم فرار پسرش از کره شمالی را میسر سازد. پس از این که یک دلال به او کمک می‌کند تا به چین فرار کند همکار دلال پسر را به مقام‌های حکومتی تحویل می‌دهد و او در یک اردوگاه زندانی می‌شود. لی تلاش می‌کند پسرش را نجات دهد، اما موفق نمی‌شو. لی در پایان فیلم با اظهار تاسف می‌گوید:”مادر و فرزندی که فقط می‌خواهند زندگی کنند آیا این گناه است”؟

آینده نامشخص

“فراتر از اتوپیا” بررسی متفکرانه انگیزه‌های فراریان کره شمالی برای ترک کشور و خطرات سفر آنان به سوی آزادی است که اوج فرار خانواده روه و سرنوشت پسر “لی سویئون” را به تصویر کشیده است. فیلم در جریان سفر این خانواده به مخاطبان اجازه می‌دهد آن چه را که در غیر این صورت فقط می‌توانستند بخوانند یا از شهادت‌های فراریان بشنوند ببینند. بخش‌های مرتبط با “لی” که عمدتا او را با گوشی تلفن همراه نشان می‌دهند از نظر بصری کمتر جذاب هستند، اما درد مادری را که از وضعیت امنیت پسرش در هراس به سر می‌برد را به تصویر کشیده است.

استفاده از ویدئو‌های حساس ضبط شده در کره شمالی در هنگام فرار از طریق چین نیز مسائل اخلاقی را مطرح می‌کند، اما کیم در اوایل اکتبر در یک نشست مطبوعاتی گفت که “ایمنی افراد در اولویت قرار داشته است”. او گفته بود که فیلمبرداری ویدئو‌های ضبط شده در کره شمالی و چین صرفا با گوشی‌های تلفن‌های همراه انجام شده که می‌توان آن‌ها را پنهان کرد. کیم اشاره می‌کند که فیلمبرداری این فیلم پیش از پاندمی کووید صورت گرفت.

او می‌گوید در زمان فیلمبرداری این مستند هزینه نجات یک فرد فراری از کره شمالی سه هزار دلار بود، اما اکنون به ۲۰ هزار دلار افزایش یافته است. گزارش‌های اخیر مبنی بر آماده سازی چین برای بازگرداندن فراریان بازداشت شده تاکید می‌کند که کار “راه آهن زیرزمینی” کره شمالی بیش از هر زمان دیگری چالش برانگیز شده است. “کیم سئوگئون” می‌گوید پاندمی کووید باعث شد که فرار افراد فراری به کره جنوبی عملا ناممکن شود.

“سو می‌تری” تحلیلگر سابق سیا که در این مستند حضور دارد می‌گوید که درک منزوی‌ترین کشور روی کره زمین برای غربی‌ها دشوار است. او می‌افزاید: “رژیم سلسله‌ای کیم سعی می‌کند از ورود یا خروج اطلاعات جلوگیری کند. این فیلم به خشونت‌هایی مانند شکنجه مخالفان نمی‌پردازد، اما از آن نیز دوری نمی‌کند.”

فیلم فراتر از اتوپیا هم چنین نشان می‌دهد که حکومت کره شمالی مراقب است تا مجازات‌هایی که علیه ساکنان آن کشور اعمال می‌کند را پنهان نماید. “فراتر از اتوپیا” هم چنین نشان می‌دهد که چگونه دولت از طریق شستشوی مغزی جمعیت خود را کنترل می‌کند. برای مثال، به کودکان آموزش داده می‌شود که آمریکایی‌ها قاتل‌های خونسردی هستند. زمانی که مادربزرگ خانواده روه در خانه‌ای امن با گاوین و گروه فیلمبرداری اش آشنا شد از این که متوجه شد آنان به عنوان انسان‌های امریکایی با او بسیار مهربان بودند گیج شده بودند.

کارگردان این مستند می‌گوید: “او با احساسات اش در دیدار با ما و شناخت مان در برابر آن چه برای بیش از هشت دهه به آن اعتقاد داشت و می‌شناخت در حال دست و پنجه نرم کردن بود”.

گاوین می‌گوید: “این فقط یک چیز آسان نیست که ناگهان احساس آزادی کنید. آزادی به شما این امکان را می‌دهد که خود و دیگران را بشناسید و ارتباط برقرار کنید. این یک روند برای بسیاری از فراریان کره شمالی است”.

گائین باور دارد که افزایش جریان اطلاعات از خارج از مرز‌های کره شمالی در نهایت باعث نابودی رژیم سیاسی آن کشور خواهد شد. تری تحلیلگر سابق سیا می‌گوید: “به همین دلیل است که در حال حاضر دستورالعملی در کره شمالی وجود دارد که می‌گوید:”شما باید مراقب باد جنوب باشید”. من نمی‌گویم سقوط رژیم کره شمالی چیزی است که در یک دهه آینده رخ می‌دهد، اما امیدوارم روزی ما بتوانیم کره شمالی را آزاد کنیم و یک کره یکپارچه ایجاد شود”.